Wat zit je haar leuk !

Een onschuldig compliment. Althans dat denken we. Ik heb een tijd geleden besloten om mijn haar niet meer te laten knippen, althans voorlopig niet. Vanochtend stond ik na het douchen voor de spiegel om die haarbos wat te ordenen en op een onbewaakt moment schoot er door me heen: “ Vinden ze het nou leuk of niet?”. Die gedachte liet me niet meer los. Niet zozeer die gedachte zelf als wel het mechanisme dat er achter zit. Hoe ik me bewust word van het diep gewortelde mechanisme van complimenten en belonen.

We worden opgevoed met complimenten, beloningen en straffen. Zo pogen opvoeders kinderen “op te voeden”. Dat straffen niet helpt weten we al lang. Als je je zoon of dochter “betrapt” op het leeg eten van de koekjestrommel heeft straffen hooguit een tijdelijk effect. Je kinderen zullen er daarna vooral voor zorgen dat ze niet meer betrapt worden als ze een pak koek naar binnen werken. Ze kunnen zich ook “slecht gaan voelen”. Dan laten ze de koekjes misschien staan, maar in hun ontwikkeling komt een krasje, ze denken: “Ik ben slecht als ik iets doe dat anderen verboden hebben.”. Straffen helpt niet.

Belonen is algemeen geaccepteerd, maar heeft eigenlijk een nog veel funestere uitwerking. Kinderen leren dan hun gedrag te sturen op basis van wat de buitenwereld van hen vindt. Daarnaast trekken we de interne motivatie om iets te doen naar buiten ( de beloning) en het gedrag stopt als we de beloning stoppen. En n og een en gradatie erger is als kinderen de volgende overtuiging opdoen: ”Ik voel me angstig, omdat de ander de beloning kan onthouden. “.

En helemaal erg wordt het als je zo maar voor de spiegel staat en denkt: “Wat zouden ze er van denken?”. Zoals ik deed, vanochtend nog. En ik weet zeker dat dit niet de eerste en enige keer was dat ik dit dacht. Ik was het me het mechanisme nu net wel even bewust. En dan weet ik dat ik me niets meer van die oude en in-getrainde(noem het opvoeding) gedachte aan te trekken. Wat een rust. Mijn haar zit zoals het zit!